Od A do Z. Nauczanie oparte na dowodach (8)


Jak zaktywizować grupę uczniów i uczennic podczas lekcji? Chyba najczęściej wybieraną metodą jest burza mózgów. Czy rzeczywiście jest tak efektywna, jak się powszechnie uważa?

Burza mózgów jest metodą, która ma służyć kreatywnemu rozwiązywaniu problemów przez zespół. Bywa jednak stosowana niezgodnie z jej celem. Na przykład wykorzystanie jej do zdefiniowania pojęcia jest niezwykle ryzykowne. Przecież to nie grupa decyduje o znaczeniu używanych terminów w dziedzinie matematyki, fizyki czy biologii.

 

Burza mózgów

Twierdzi się, że burza mózgów jest sposobem tworzenia bardziej kreatywnych pomysłów i rozwiązań problemów przez grupę, dającą lepsze efekty niż indywidualna praca osób, które daną grupę tworzą (Garstka, 2016, s. 321-324). Metoda opracowana przez Alexa F. Osborna w latach 40., a spopularyzowana w latach 50. XX w. była poddawana krytycznym ocenom już wtedy. Nie przeszkodziło to, by włączyć metodę do edukacji warsztatowej dorosłych, pracy zespołów w biznesie i do nauczania szkolnego. A co mówią wyniki badań? Okazuje się, że (Jarmuż, 2020, s. 76 i nast.):

>> indywidualne rozwiązywanie problemów w porównaniu z grupową burzą mózgów skutkowało: (1) większą liczbą pomysłów, (2) ich większą różnorodnością, (3) ich lepszą jakością. Jak zauważa Richard Wiseman, „wniosek jest taki, że przez ponad 70 lat osoby stosujące metodę burzy mózgów niechcący tłumiły swoją kreatywność, zamiast ją wzmagać. Przy wysiłku zespołowym ludziom nie starcza mobilizacji, by poświęcić nań tyle czasu i energii, ile wymaga opracowanie nowych rozwiązań, i zazwyczaj kończy się na pracy na pół gwizdka i myśleniu schematami” (Wiseman, 2012, s. 122);

>> po wstępnej burzy mózgów w grupie twórcy pomysłów i słuchacze (obserwatorzy niebiorący w niej udziału), którzy mieli zapamiętywać słyszane pomysły, uzyskiwali następnie lepsze wyniki w pracy indywidualnej;

>> duże grupy osiągają gorsze wyniki niż małe w burzy mózgów;

>> obecność eksperymentatora/zwierzchnika/nauczyciela pogarszała wyniki burzy mózgów.



(…)

 

Tomasz Garstka

psycholog

 

Cały tekst – GN nr 18-19 (e-wydanie)



Pozostałe artykuły w numerze 18-19/2021: